Մեսայի սալաքար
Նկարագրություն
Մեսայի սյունը, որը հայտնի է նաև որպես Մովաբյան քար, սյուն է, որը թվագրվում է մ.թ.ա. մոտ 840 թվականով և պարունակում է նշանակալի քանանյան արձանագրություն Մովաբի թագավոր Մեսայի անունից (թագավորություն, որը գտնվում է ժամանակակից Հորդանանում): Մեսան պատմում է, թե ինչպես Մովաբի աստված Քեմոշը զայրացել էր իր ժողովրդի վրա և թույլ էր տվել, որ նրանք ենթարկվեն Իսրայելի թագավորությանը, բայց ի վերջո Քեմոշը վերադարձավ և օգնեց Մեսային ազատվել Իսրայելի լծից և վերականգնել Մովաբի հողերը: Մեսան նաև նկարագրում է իր բազմաթիվ շինարարական նախագծերը: Այն գրված է փյունիկյան այբուբենի տարբերակով, որը սերտորեն կապված է հին եբրայերեն գրի հետ:
Քարը հայտնաբերվել է ամբողջական վիճակում Ֆրեդերիկ Օգոստոս Քլայնի կողմից, որը անգլիկան միսիոներ էր, հին Դիբոն (այժմ՝ Դիբան, Հորդանան) վայրում, 1868 թվականի օգոստոսին: «Ձուլվածք» (թղթե մաշե տպավորություն) պատրաստվել էր տեղացի արաբի կողմից Շառլ Սիմոն Կլերմոն-Գանոյի անունից, որը հնագետ էր և աշխատում էր Երուսաղեմի ֆրանսիական հյուպատոսությունում: Հաջորդ տարի սյունը կոտրվեց մի քանի մասերի Բանի Համիդա ցեղի կողմից, ինչը դիտվում էր որպես ընդդիմության գործողություն Օսմանյան իշխանությունների դեմ, որոնք ճնշում էին բեդվիններին, որպեսզի նրանք հանձնել սյունը Գերմանիային: Կլերմոն-Գանոն հետագայում կարողացավ ձեռք բերել այդ մասերը և հավաքել դրանք՝ շնորհիվ սյան կործանումից առաջ կատարված տպավորության:
Մեսայի սյունը, որը Պաղեստինի շրջանում գտնված առաջին խոշոր էպիգրաֆիկ քանանյան արձանագրությունն է, Երկաթի դարի շրջանում գտնված ամենաերկար արձանագրությունն է, որը հիմնական ապացույց է Մովաբյան լեզվի համար և համարվում է սեմիտական էպիգրաֆիայի և պատմության «հիմնաքար»: Սյունը, որի պատմությունը որոշ տարբերություններով զուգահեռվում է Աստվածաշնչի Թագավորությունների գրքում [2 Թագ 3:4-28] նկարագրված դրվագին, անգնահատելի տեղեկություններ է տալիս Մովաբյան լեզվի և Մովաբի ու Իսրայելի միջև քաղաքական հարաբերությունների մասին 9-րդ դարի մ.թ.ա. մի պահի: Այն ամենալայնածավալ արձանագրությունն է, որը երբևէ հայտնաբերվել է, որը վերաբերում է Իսրայելի թագավորությանը («Օմրիի տուն»); այն պարունակում է Իսրայելի աստված Յահվեի առաջին հաստատված արտաբիբլիական հիշատակումը: Այն նաև չորս հայտնի ժամանակակից արձանագրություններից մեկն է, որը պարունակում է Իսրայելի անունը, մյուսները Մերնեփթահի սյունը, Տել Դանի սյունը և Կուրխի մոնոլիտներից մեկը: Նրա իսկությունը տարիների ընթացքում վիճարկվել է, և որոշ աստվածաշնչյան մինիմալիստներ առաջարկում են, որ տեքստը պատմական չէր, այլ աստվածաշնչյան առակ էր: Սյունը համարվում է իսկական և պատմական աստվածաշնչյան հնագետների մեծամասնության կողմից այսօր:
Սյունը 1873 թվականից ի վեր Փարիզի Լուվրի թանգարանի հավաքածուի մաս է կազմում: Հորդանանը 2014 թվականից պահանջում է նրա վերադարձը իր ծագման վայր:
Վիքիպեդիա
հղումներ
նկարներ
տեսանյութ
Moabite Stone (Mesha Stele)
Քարտեզ
բառարանի տեղեկատվություն
Mesha
middle district, Vulgate, Messa.
(1.) A plain in that part of the boundaries of Arabia inhabited by the descendants of Joktan (Gen 10:30).
(2.) Heb. meysh'a, "deliverance," the eldest son of Caleb (1Chr 2:42), and brother of Jerahmeel.
(3.) Heb. id, a king of Moab, the son of Chemosh-Gad, a man of great wealth in flocks and herds (2Kings 3:4). After the death of Ahab at Ramoth-Gilead, Mesha shook off the yoke of Israel; but on the ascension of Jehoram to the throne of Israel, that king sought the help of Jehoshaphat in an attempt to reduce the Moabites again to their former condition. The united armies of the two kings came unexpectedly on the army of the Moabites, and gained over them an easy victory. The whole land was devastated by the conquering armies, and Mesha sought refuge in his last stronghold, Kir-harasheth (q.v.). Reduced to despair, he ascended the wall of the city, and there, in the sight of the allied armies, offered his first-born son a sacrifice to Chemosh, the fire-god of the Moabites. This fearful spectacle filled the beholders with horror, and they retired from before the besieged city, and recrossed the Jordan laden with spoil (2Kings 3:25-27).
The exploits of Mesha are recorded in the Phoenician inscription on a block of black basalt found at Dibon, in Moab, usually called the "Moabite stone" (q.v.).
EBD - Easton's Bible Dictionary