De Westmuurtunnel (Hebreeuws: מנהרת הכותל, translit.: Minharat Hakotel) is een tunnel die de Westmuur blootlegt vanaf het einde van de traditionele openluchtgebedsplaats tot aan het noordelijke einde van de muur. Het grootste deel van de tunnel is een voortzetting van de openlucht Westmuur en bevindt zich onder gebouwen in de Moslimwijk van de Oude Stad van Jeruzalem. Terwijl het openluchtgedeelte van de Westmuur ongeveer 60 meter lang is, is het grootste deel van de oorspronkelijke lengte van 488 meter verborgen onder de grond. De tunnel biedt toegang tot het resterende deel van de muur in noordelijke richting. De tunnel is verbonden met verschillende aangrenzende uitgegraven ondergrondse ruimten, waarvan vele samen met de hoofd tunnel kunnen worden bezocht. Om deze reden wordt vaak de meervoudsvorm, Westmuurtunnels, gebruikt.

Geschiedenis In 19 v.Chr. ondernam koning Herodes een project om het gebied van de Tempelberg in Jeruzalem te verdubbelen door een deel van de heuvel in het noordwesten op te nemen. Om dit te doen werden vier steunmuren gebouwd en de Tempelberg werd bovenop deze muren uitgebreid. Deze steunmuren bleven staan, samen met het platform zelf, nadat de Tempel in 70 n.Chr. door de Romeinen werd vernietigd. Sindsdien is een groot deel van het gebied naast de muren bedekt en bebouwd. Een deel van de Westmuur bleef na de verwoesting van de Tempel blootgesteld. Omdat het het dichtstbijzijnde gebied was dat toegankelijk bleef tot het Heilige der Heiligen van de Tempel, werd het een plaats van Joodse gebed voor millennia.

Opgravingsroute van de Westmuurtunnel Britse onderzoekers begonnen halverwege de 19e eeuw met het opgraven van de Westmuur. Charles Wilson begon de opgravingen in 1864 en werd gevolgd door Charles Warren in 1867-70. Wilson ontdekte een boog die nu naar hem is genoemd, "Wilson's Boog", die 12,8 meter breed was en zich boven het huidige grondniveau bevindt. Er wordt aangenomen dat de boog een brug ondersteunde die de Tempelberg verbond met de stad tijdens de Tweede Tempelperiode. Warren groef schachten door Wilson's Boog die vandaag de dag nog steeds zichtbaar zijn. Na de Zesdaagse Oorlog begon het Ministerie van Religieuze Zaken van Israël met de opgravingen gericht op het blootleggen van de voortzetting van de Westmuur. De opgravingen duurden bijna twintig jaar en onthulden veel voorheen onbekende feiten over de geschiedenis en geografie van de Tempelberg. De opgravingen waren moeilijk uit te voeren, omdat de tunnels onder woonwijken liepen die bovenop oude structuren uit de Tweede Tempelperiode waren gebouwd. De opgravingen werden uitgevoerd onder toezicht van wetenschappelijke en rabbijnse experts. Dit was om zowel de stabiliteit van de bovengelegen structuren te waarborgen als om schade aan historische artefacten te voorkomen. In 1988 werd de Western Wall Heritage Foundation opgericht, die de opgraving, het onderhoud en de renovaties van de Westmuur en het Westmuurplein overnam.

De tunnel legt 300 meter van de totale 445 meter van de muur bloot, waardoor de bouwmethoden en de verschillende activiteiten in de buurt van de Tempelberg zichtbaar worden. De opgravingen omvatten veel archeologische vondsten onderweg, waaronder ontdekkingen uit de Herodiaanse periode (straten, monumentale metselwerk), secties van een reconstructie van de Westmuur daterend uit de Umayyad-periode, en verschillende structuren daterend uit de Ayyubid-, Mamluk- en Hasmonese periodes, gebouwd ter ondersteuning van gebouwen in de buurt van de Tempelberg.

"Warren's Poort" ligt ongeveer 46 meter in de tunnel. Deze afgesloten ingang was eeuwenlang een kleine synagoge genaamd "De Grot", waar de vroege moslims de Joden toestonden te bidden in de nabijheid van de ruïnes van de Tempel. Rabbi Yehuda Getz bouwde een synagoge net buiten de poort, aangezien het vandaag de dag het dichtstbijzijnde punt is waar een Jood kan bidden in de buurt van het Heilige der Heiligen, ervan uitgaande dat het zich op de traditionele locatie onder de Rotskoepel bevond.

Voorbij het noordelijke einde van de Westmuur werden resten gevonden van een waterkanaal dat oorspronkelijk water naar de Tempelberg leverde. De exacte bron van het kanaal is onbekend, hoewel het door een ondergronds bassin bekend als de "Struthion Pool" loopt. Het waterkanaal werd gedateerd in de Hasmonese periode en werd dienovereenkomstig het "Hasmonese Kanaal" genoemd.

De grootste steen in de Westmuur, vaak de "Westelijke Steen" genoemd, wordt ook binnen de tunnel onthuld en behoort tot de zwaarste objecten die ooit door mensen zonder machinale kracht zijn verplaatst. De steen heeft een lengte van 13,6 meter, een hoogte van 3 meter en een geschatte breedte van tussen de 3,5 en 4,5 meter; schattingen plaatsen het gewicht op 570 korte ton (520 metrische ton).

Aangrenzend aan de tunnel bevinden zich de resten van structuren uit de Tweede Tempelperiode, de Kruisvaarderstijd en de Mamluk-periode. In de gerestaureerde kamers heeft de Western Wall Foundation het Keten van Generaties Centrum gecreëerd, een Joods historisch museum ontworpen door Eliav Nahlieli, dat een audiovisuele show en negen glazen sculpturen bevat, gemaakt door glaskunstenaar Jeremy Langford.

In 2007 ontdekte de Israel Antiquities Authority een oude Romeinse straat die vermoedelijk uit de tweede tot vierde eeuw stamt. Het was een zijstraat die waarschijnlijk twee hoofdwegen verbond en naar de Tempelberg leidde. De ontdekking van de weg leverde verder bewijs dat de Romeinen de Tempelberg bleven gebruiken na de verwoesting van de tempel in 70 n.Chr. Opgravingen op de site gingen door tot 2014, geleid door archeologen Peter Gendelman en Ortal Chalaf namens de Israel Antiquities Authority (IAA).

De Struthion Pool (soms beschreven als de "Struthion Pools", in het meervoud), is een grote kubusvormige cisterne, die het regenwater verzamelde van de dakgoten op de Forumgebouwen. Voor Hadrianus was deze cisterne een openluchtbassin, maar Hadrianus voegde booggewelven toe om de bestrating erboven mogelijk te maken. Het bestaan van de pool in de eerste eeuw wordt bevestigd door Josephus, die meldt dat het "Struthius" (mus) werd genoemd. Deze Struthion Pool was oorspronkelijk gebouwd als onderdeel van een openluchtwaterleiding door de Hasmoneeën, die sindsdien is afgesloten; de bron van het water voor deze leiding is momenteel niet geïdentificeerd.

Als gevolg van uitbreidingen in 1971 aan de oorspronkelijke Westmuurtunnel, werd het Hasmonese watersysteem, dat onder Arabische woningen loopt, verbonden met het einde van de Westmuurtunnel en later geopend als toeristische attractie. De route volgt een lineair pad dat begint bij het Westmuurplein en door de moderne tunnels en het oude watersysteem loopt, eindigend bij de Struthion Pool. De Zusters van Zion staan niet toe dat toeristen via het klooster bij de Struthion Pool naar buiten gaan, dus keren toeristen terug door de smalle tunnels naar het beginpunt, hoewel dit enige logistieke problemen oplevert.

Oorspronkelijk moesten bezoekers hun stappen terugzetten naar de ingang. Er werd een verbinding gemaakt met het Hasmonese watersysteem, maar dit vereiste nog steeds dat ze een U-bocht maakten zodra ze de Struthion Pool hadden bereikt. Het graven van een alternatieve uitgang uit de tunnel werd voorgesteld, maar aanvankelijk afgewezen op grond dat elke uitgang zou worden gezien als een poging van de Joodse autoriteiten om aanspraak te maken op eigendom van het nabijgelegen land — onderdeel van de Moslimwijk van de stad. In 1996 gaf Benjamin Netanyahu echter toestemming voor de aanleg van een uitgang naar de Via Dolorosa, onder de Ummariya-madrasa. In de daaropvolgende weken kwamen 80 mensen om het leven als gevolg van rellen tegen de aanleg van de uitgang. Een moderne muur verdeelt de Struthion Pool in twee delen, waardoor toegang tussen hen wordt voorkomen. Eén zijde is zichtbaar vanuit de Westmuurtunnels, en het andere gebied is toegankelijk vanuit het Klooster van de Zusters van Zion. Sindsdien is het mogelijk voor grote aantallen toeristen om de zuidelijke ingang van de tunnel nabij de Westmuur binnen te gaan, de lengte van de tunnel te bewandelen met een gids, en uit te gaan aan de noordelijke kant. Deze uitgang is alleen overdag open vanwege voortdurende veiligheidszorgen.