Wczesne centrum chrześcijańskie

Król Abgar trzymający Obraz z Edessy.
Zobacz także: Szkoła w Edessie i Wczesne centra chrześcijaństwa § Mezopotamia i Imperium Partów
Dokładna data wprowadzenia chrześcijaństwa do Edessy nie jest znana. Nie ma jednak wątpliwości, że już przed rokiem 190 n.e. chrześcijaństwo szerzyło się intensywnie w Edessie i jej okolicach, a krótko potem rodzina królewska dołączyła do kościoła.[16][potrzebne lepsze źródło]

Zgodnie z legendą po raz pierwszy opowiedzianą przez Euzebiusza w IV wieku, król Abgar V został nawrócony przez Tadeusza z Edessy,[17][potrzebne lepsze źródło] który był jednym z siedemdziesięciu dwóch uczniów, wysłanym do niego przez "Judasza, który jest także nazywany Tomaszem"[18]. Jednak różne źródła potwierdzają, że Abgar, który przyjął wiarę chrześcijańską, to Abgar IX.[19][20][21] Za jego rządów chrześcijaństwo stało się oficjalną religią królestwa.[22]

Jego następcą był Aggai, a następnie Święty Mari, który został wyświęcony około 200 roku przez Serapiona z Antiochii. Stamtąd w II wieku przybyła do nas słynna Peszitta, czyli syryjska wersja Starego Testamentu; także Diatessaron Tatiana, skompilowany około 172 roku i powszechnie używany, dopóki Rabbula, biskup Edessy (412–435), nie zakazał jego używania. Wśród znakomitych uczniów Szkoły w Edessie, Bardesanes (154–222), kolega szkolny Abgara IX, zasługuje na szczególną uwagę za swoją rolę w tworzeniu chrześcijańskiej poezji religijnej, a jego nauki kontynuował jego syn Harmoniusz i jego uczniowie.[potrzebne źródło]

W Edessie już w 197 roku odbył się chrześcijański sobór. W 201 roku miasto zostało zniszczone przez wielką powódź, a kościół chrześcijański został zniszczony. W 232 roku relikwie apostoła Tomasza zostały przywiezione z Mylapore w Indiach, przy tej okazji spisano jego syryjskie Dzieje. Pod rzymskim panowaniem wielu męczenników cierpiało w Edessie: Szarbel i Barsamja, za Decjusza; święci Gûrja, Szâmôna, Habib i inni za Dioklecjana. W międzyczasie chrześcijańscy kapłani z Edessy ewangelizowali Wschodnią Mezopotamię i Persję, zakładając pierwsze kościoły w Imperium Sasanidów. Atillâtîâ, biskup Edessy, uczestniczył w Pierwszym Soborze Nicejskim (325). Peregrinatio Silviae (lub Etheriae) opisuje liczne sanktuaria w Edessie około 388 roku.

Jako metropolia Osroene, Edessa miała jedenaście sufraganii.[26] Michel Le Quien wspomina o trzydziestu pięciu biskupach Edessy, ale jego lista jest niekompletna.

Wydaje się, że prawosławne biskupstwo wschodnie zniknęło po XI wieku. Spośród jego biskupów jakobickich, dwudziestu dziewięciu wspomina Le Quien (II, 1429 sqq.), wielu innych w Revue de l'Orient chrétien (VI, 195), niektórzy w Zeitschrift der deutschen morgenländischen Gesellschaft (1899), 261 sqq. Ponadto mówi się, że biskupi nestoriańscy rezydowali w Edessie już w VI wieku.