Stoa Królewska (hebrajski: הסטיו המלכותי, romanizowany: Ha-stav ha-Malkhuti; znana również jako Królewska Kolumnada, Królewski Portyk, Królewskie Krużganki, Królewska Bazylika lub Stoa Basileia) była starożytną bazyliką zbudowaną przez Heroda Wielkiego podczas jego renowacji Wzgórza Świątynnego pod koniec I wieku p.n.e. Prawdopodobnie najwspanialsza świecka budowla Heroda, trójnawowa struktura została opisana przez Józefa Flawiusza jako zasługująca na to, by być wspomnianą lepiej niż jakakolwiek inna pod słońcem. Centrum działalności publicznej i handlowej, Stoa Królewska była prawdopodobnym miejscem oczyszczenia Świątyni przez Jezusa, opisanego w Nowym Testamencie. Stoa Królewska górowała nad mieszkalnymi i handlowymi dzielnicami Jerozolimy, a w jej południowo-zachodnim rogu znajdowało się miejsce, z którego dmuchano w róg barani, aby ogłosić początek świętych dni. Stoa Królewska została zniszczona przez armię rzymską podczas zdobycia Jerozolimy w 70 roku n.e. Jej miejsce jest obecnie niedostępne dla archeologów, ponieważ zajmuje je Meczet Al-Aksa. Jednak artefakty ze Stoi zostały odzyskane zarówno z wykopalisk u podnóża platformy, jak i z wtórnego użycia w późniejszych konstrukcjach. Dowody te potwierdziły szczegóły podane w relacjach historyka Józefa Flawiusza i pozwoliły na porównanie dekoracji Stoi Królewskiej z tymi używanymi w innych, współczesnych monumentalnych budowlach.

Wykopaliska na Wzgórzu Świątynnym

Byłe miejsce Stoi Królewskiej jest teraz zajmowane przez Meczet Al-Aksa
Miejsce Stoi Królewskiej jest obecnie zajmowane przez Meczet Al-Aksa, trzecie najświętsze sanktuarium islamu, i dlatego jest niedostępne dla badań archeologicznych. Między 1968 a 1978 rokiem profesor Benjamin Mazar z Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie przeprowadził wykopaliska u podnóża południowej ściany. Odkryto ponad 400 fragmentów architektonicznych w gruzach zniszczenia poniżej miejsca Stoi, z których niektóre zostały włączone do wtórnego użycia w późniejszych konstrukcjach bizantyjskich i umajjadzkich. Pomimo ich fragmentarycznej natury, stanowią one jedne z największych i najbogatszych zespołów z epoki Drugiej Świątyni, jakie kiedykolwiek znaleziono, świadczące o wspaniałości opisanej przez Józefa Flawiusza.

Zdjęcie pokazujące narożnik wysokiej kamiennej ściany z kilkoma otworami na górze, nad którymi wznosi się minaret i szara kopuła
Meczet Al-Aksa nad południową ścianą Wzgórza Świątynnego. Po lewej stronie znajdują się pozostałości Łuku Robinsona
Znaleziska obejmują kapitele korynckie, fryzy doryckie i gzymsy modillionowe. Motywy widoczne na znalezionych fragmentach czasami odpowiadają wzorom spotykanym w innych budynkach publicznych z epoki Drugiej Świątyni odkrytych w regionie, podczas gdy inne odzwierciedlają unikalne cechy architektoniczne. Należą do nich motywy roślinne, rozety, wzory kablowe podobne do znalezisk w regionie Hauran w południowej Syrii oraz liście akantu występujące w architekturze rzymskiej.

Wikipedia