Mesha Stelası, Moab Taşı olarak da bilinir, MÖ 840 civarına tarihlenen ve Moab Kralı Mesha'nın (günümüz Ürdün'ünde bulunan bir krallık) adına önemli bir Kenan yazıtı içeren bir stela. Mesha, Moab tanrısı Kemoş'un halkına kızdığını ve onları İsrail Krallığı'na boyun eğdirdiğini, ancak sonunda Kemoş'un geri dönüp Mesha'ya İsrail boyunduruğunu atarak Moab topraklarını geri kazandırmasına yardım ettiğini anlatır. Mesha ayrıca birçok inşaat projesini de tasvir eder. Fenike alfabesinin bir varyantı olan ve Paleo-İbrani yazısına yakın olan bir yazı ile yazılmıştır. 

Taş, 1868 yılının Ağustos ayında, Anglikan misyoner Frederick Augustus Klein tarafından antik Dibon (şimdi Dhiban, Ürdün) bölgesinde sağlam olarak keşfedildi. Charles Simon Clermont-Ganneau adına yerel bir Arap tarafından bir "sıkıştırma" (papier-mâché izlenimi) elde edildi, bu kişi Kudüs'teki Fransız konsolosluğunda görev yapan bir arkeologdu. Ertesi yıl, stela, Osmanlı yetkililerine karşı bir meydan okuma olarak görülen bir hareketle, Bani Hamida kabilesi tarafından birkaç parçaya bölündü. Osmanlılar, Beduinleri stelayı Almanya'ya verilmek üzere teslim etmeye zorlamıştı. Clermont-Ganneau daha sonra parçaları elde etmeyi başardı ve stela'nın yıkılmasından önce yapılan izlenim sayesinde onları bir araya getirdi. 

Mesha Stelası, Filistin bölgesinde bulunan ilk büyük epigrafik Kenan yazıtı, bölgede bulunan en uzun Demir Çağı yazıtı olup, Moab dili için başlıca kanıt oluşturur ve "Semitik epigrafinin köşe taşı" ve tarihin bir parçasıdır. Stelanın hikayesi, bazı farklılıklarla birlikte, İncil'in Krallar Kitabı'ndaki bir bölümle paralellik gösterir [2Kr 3:4 -28], 9. yüzyılda Moab ve İsrail arasındaki siyasi ilişki ve Moab dili hakkında paha biçilmez bilgiler sağlar. İsrail krallığına (Omri Evi) atıfta bulunan en kapsamlı yazıt olup, İsrail tanrısı Yahweh'e kesin olarak dış kaynaklı ilk referansı taşır. İsrail adını içeren bilinen dört çağdaş yazıttan biridir, diğerleri Merneptah Stelası, Tel Dan Stelası ve Kurkh Monolitlerinden biridir. Otantikliği yıllar içinde tartışılmış ve bazı İncil minimalistleri metnin tarihi olmadığını, ancak bir İncil alegorisi olduğunu öne sürmüşlerdir. Ancak stelanın kendisi, günümüzdeki çoğu İncil arkeoloğu tarafından özgün ve tarihi olarak kabul edilmektedir.

Stela, 1873 yılından beri Fransa'nın Paris kentindeki Louvre Müzesi koleksiyonunun bir parçasıdır. Ürdün, 2014 yılından beri stelanın orijinal yerine iade edilmesini talep etmektedir.

Vikipedi

Hammurabi Kanunu, MÖ 1755-1750 yılları arasında oluşturulmuş bir Babil hukuk metnidir. Antik Yakın Doğu'dan günümüze ulaşan en uzun, en iyi organize edilmiş ve en iyi korunmuş hukuk metnidir. Eski Babil dönemine ait Akad dilinde, sözde Babil'in Birinci Hanedanı'nın altıncı kralı Hammurabi tarafından yazılmıştır. Metnin ana kopyası, 2.25 m (7 ft 4+1⁄2 inç) yüksekliğinde bazalt bir stelin üzerine kazınmıştır.

Stel, 1901 yılında günümüz İran'ında bulunan Susa'da yeniden keşfedildi; bu stel, yaratılışından altı yüz yıl sonra ganimet olarak alınmıştı. Metnin kendisi, bin yıldan fazla bir süre boyunca Mezopotamyalı yazıcılar tarafından kopyalanmış ve incelenmiştir. Stel şu anda Louvre Müzesi'nde bulunmaktadır.

Stelin üst kısmında, Babil güneş tanrısı ve adalet tanrısı Şamaş ile birlikte Hammurabi'nin kabartma bir görüntüsü bulunmaktadır. Kabartmanın altında yaklaşık 4.130 satır çivi yazısı metin vardır: beşte biri şiirsel tarzda bir önsöz ve sonsöz içerirken, kalan beşte dördü genellikle yasalar olarak adlandırılan bölümü içerir. Ön sözde, Hammurabi, tanrılar tarafından "güçlülerin zayıfları ezmesini önlemek" için yönetme yetkisi verildiğini iddia eder. Yasalar, "eğer ... o zaman" şeklinde koşullu cümlelerle ifade edilen kazuistik bir yapıya sahiptir. Kapsamı geniştir; örneğin ceza hukuku, aile hukuku, mülkiyet hukuku ve ticaret hukuku gibi konuları içerir.

Modern bilim insanları, Kanun'un algılanan adaleti ve hukukun üstünlüğüne saygısı ile Eski Babil toplumunun karmaşıklığı karşısında hayranlık duymuşlardır. Ayrıca Kanun'un Musa Kanunu üzerindeki etkisi hakkında da çokça tartışma yapılmıştır. Bilim insanları, iki koleksiyonun altında yatan "göze göz" ilkesi olan lex talionis'i hızla tanımlamışlardır. Asurologlar arasında Kanun'un amacı, altında yatan ilkeleri, dili ve önceki ve sonraki hukuk koleksiyonlarıyla ilişkisi gibi birkaç yönü üzerinde tartışmalar devam etmektedir.

Bu konular etrafındaki belirsizliğe rağmen, Hammurabi, Asurologi dışında hukuk tarihindeki önemli bir figür olarak kabul edilir ve belge gerçek bir hukuk kodu olarak görülür. ABD Capitol Binası'nda, diğer tarihi yasa koyucuların yanında Hammurabi'nin kabartma bir portresi bulunmaktadır. Stel'in birçok kurumda, New York City'deki Birleşmiş Milletler Genel Merkezi ve Berlin'deki Pergamon Müzesi dahil olmak üzere, replikaları bulunmaktadır.

Vikipedi